Frente Revolucionária de Timor Leste Independente

DIRECÇÃO FAFC

Coordenador – Geral

Eng. Samuel Freitas

Vice CoordenadorGeral

Alexnadre Pinto

Contactos:

Samuel Freitas (00351-913892252)

e-mail : faf-coimbra@hotmail.com

Residência Universitária de Santiago, bl. 4, 3810-193, Aveiro, Portugal.


sexta-feira, 31 de julho de 2009

Os guineenses não querem mais violência


Guiné-Bissau
DN-GLOBO

O resultado das eleições presidenciais deste domingo na Guiné-Bissau, e a tranquilidade que caracterizou a campanha eleitoral e o escrutínio, demonstra que os guineenses não querem mais violência, disse hoje à Lusa o antigo primeiro-ministro timorense Mari Alkatiri.

O antigo primeiro-ministro timorense Mari Alkatiri, que esteve uma semana na Guiné-Bissau, em Abril último, como enviado especial do Presidente de Timor-Leste, José Ramos-Horta, acrescentou à Lusa que a vitória de Malam Bacai Sanhá na Guiné-Bissau constitui uma "oportunidade única para estabilizar o país".

"O resultado foi bom. O Presidente foi eleito por mais de 60 por cento e sendo uma pessoa do mesmo partido que governa, talvez seja oportunidade única para estabilizar o país. Tanto mais que o adversário político mais próximo reconheceu logo a derrota e felicitou o presidente eleito", disse Mari Alkatiri, contactado telefonicamente pela Lusa a partir de Lisboa.

Os resultados definitivos da segunda volta das presidenciais guineenses deverão ser divulgados ainda hoje.

Quarta-feira, a Comissão Nacional de Eleições anunciou os resultados provisórios, com a vitória de Malam Bacai Sanha, com 63,31 por cento dos votos, contra os 36,39 por cento obtidos por Kumba Ialá.

Mari Alkatiri considerou ainda que as eleições representam "uma lição para todos", nomeadamente o facto de terem decorrido com normalidade, "com a segurança garantida pelas forças de defesa e segurança da Guiné".

"Não precisaram de forças estrangeiras internacionais como muitos pretendiam fazer crer. Quero crer que há uma equação perfeita agora, quase perfeita, para se poder chegar a uma estabilidade duradoira", frisou.

Mari Alkatiri, secretário-geral da FRETILIN, partido actualmente na oposição embora tenha sido o mais votado nas legislativas timorenses de 2007, está optimista quanto ao futuro da Guiné-Bissau.

"Tudo indica, todo o cenário indica que os guineenses também estão cansados de violência. E que acham que o melhor instrumento para se fazer política é realmente o respeito pela ordem, pela lei e a ordem e pela constituição fundamentalmente", concluiu.

IGREJA EM TIMOR-LESTE PEDE JUSTIÇA


Rádio Vaticano

Díli, 30 jul (RV) - O Timor Leste iniciou na segunda-feira o julgamento de 28 pessoas, a maioria soldados rebeldes, acusadas de participação na tentativa de assassinato do presidente José Ramos-Horta no dia 11 de fevereiro de 2008.

Os acusados podem ser condenados a penas de até 20 anos de prisão por tentativa de assassinato ou cumplicidade. Entre os acusados, apenas um é civil, Angelita Pires, australiana, que era a companheira de Alfredo Reinado, um oficial rebelde que morreu durante a tentativa de assassinato.

Em 11 de fevereiro de 2008, em circunstâncias ainda pouco claras, os soldados depostos abriram fogo contra Ramos-Horta em sua residência, deixando o presidente gravemente ferido. O Prêmio Nobel da Paz de 1996 foi levado para a Austrália em estado de coma e retornou ao país dois meses depois. No mesmo dia, o primeiro-ministro Xanana Gusmão escapou de uma emboscada contra seu veículo.

Por sua vez, a Igreja pede que seja feita justiça. "Sem justiça, não há progresso nem desenvolvimento" – declarou o arcebispo de Díli, Dom Alberto Ricardo da Silva. (BF)

quarta-feira, 29 de julho de 2009

A GOVERNAÇÃO SEM GOVERNO

Por: António Guterres

O governo AMP, liderado pelo Senhor José Alexandre Gusmão, está sob crescente pressão. A crise que se iniciou em 2006 parece que veio para ficar. Todos os dias aumenta o número de escândalos na estrutura política deste governo. O governo perdeu o seu equilíbrio político fazendo uma política de espectáculo, em consequência disso, assiste-se a uma governação sem governo.

Os sinais de desequilíbrio são evidentes na estrutura política deste governo. O país está perante a uma crise permanente, uma crise política que gira em torno da sua liderança. Uma liderança que não consegue mostrar o caminho e não consegue inspirar uma visão conjunta.

Nos dias de hoje, um líder tem de conseguir promover o consenso entre os princípios e os ideais comuns. Os actos de um líder são muito mais importantes do que aquilo que diz. Um líder exemplar é o primeiro a cumprir. Infelizmente isto não se vê na actual liderança do país.

O governo continua ignorar a lei, quando é assim, seria muito mais difícil pôr a justiça a funcionar, o que é muito grave para um país como Timor-leste que continua a procura de consolidação da sua democracia.

Cumprir ou não cumprir a lei? Eis a questão que se coloca à sociedade timorense. As leis foram feitas para serem cumpridas quer satisfaçam uns ou outros, o que de facto importa é o motivo e a importância da lei para proteger direitos e assegurar defesa para aqueles que devem se valer desta para se sentir protegido pela sociedade.

A verdade está dita: o governo falhou, não conseguiu alcançar os principais objectivos que se tinha proposto. Enquanto os ministros falam uma coisa a realidade diz outra coisa. É uma verdadeira corrida contra o tempo, pois, o que está em jogo é salvar a pele e fugir das responsabilidades.

Há uma confusão total no sistema político deste governo. O país está diante de um governo que:
· Continua investir nas despesas e ignorar a produção das receitas
· Aposta na pobreza e desigualdades sociais
· Ignora a lei
· Não consegue executar e implementar os seus programas
· Não consegue atrair o investimento estrangeiro

Por tanto, estamos perante a uma governação sem governo. Um governo que não aplica, não aproveita mas desperdiça não é governo. Ao fim de quase três anos, chegou finalmente a hora da verdade: “a hora de o governo ser confrontado com as suas responsabilidades”.

Aproveitando o recurso proveniente do fundo petrolífero como uma oportunidade e fazer o país andar para trás. Precisamos de virar esta página e abrir o novo ciclo. Eu creio que a Fretilin está sujeita a voltar ao poder e pronta para assumir a liderança do país.

sexta-feira, 24 de julho de 2009

Conferencia Imprensa Kona ba Sentaris Oleo Foir


FRENTE REVOLUCIONARIA DE TIMOR-LESTE INDEPENDENTE
FRETILIN
BANCADA PARLAMENTAR

CONFERENCIA DE EMPRENSA
22Julhu 2009 iha Dili, RDTL.

"Construção Central Eléctrica ho consumo Óleo Pesado"

Maluk jornalistas sira mak ami respeita, uluk nanai ami hussi Bancada Fretilin dala ida tan halo declaração descorda (la concorda) ba decisão Governo de facto ida ne’e, nebe halo decisão hodi halo Construção Central eléctrica ho Consumo óleo pesado, hanesan mega projecto ida nebe governo ida ne’e hakarak halo.

Desde inicio bahinra Governo de facto ida ne’e kaer Poder Inconstitucional, iha 2007 aloka osan $ 5 e tal milhões sosa Geradores segunda mão/usado ho razão atu asegura Electricidade bele lakan 24 horas. Maibe, lao tiha ona ba tinan rua to’o oin loron Electricidade seidauk bele lakan 24 horas, triste liu electricidade nebe Povo hussi Liquica e Hera Metinaro mos consume agora ne’e dadauk mos kalan kalan tenke hamate tamba dehan Geradores iha Estacão EDTL mak sobre carregado. Tamba saída mak la halo plano antes halo decisão hodi aloka osan hirak ne’e. Geradores hirak nebe sosa ho orçamento transitório 2007 nia, agora dadauk ne’e balu avaria tiha ona, ventuinhas geradores nia tohar hotu tiha ona tamba Geradores hirak ne’e usado.

Maluk Journalistas, iha orçamento rectificativo tinan fiscal 2008 nia Governo ida ne’e mai aloka tan osan $ 10 000 000, atu hakarak hahu halo construção Central Eléctrica ho consumo óleo pesado sem Plano (plano la iha).. Iha duni momento neba iha discussão Orçamento Rectifikativo 2008 nia Proposta ne’e la passa tamba Deputados barak mak conciente la concorda ho construção ne’e, tamba razoes Científicos kona ba Geradores nebe usa Óleo Pesado nebe bancada Fretilin apresenta e esplica liu hussi Proposta de Eliminação. Maibe tamba Asal Babak Senang (ABS) proposta hussi Governo ba Construção central eléctrica ne’e continua mantein to’o oin loro. Piur liu durante fulan nen (6) nia laran osan hirak nebe aloka ne’e, la executa. E la halo explicação mai iha PN.

Iha Orçamento Geral do Estado 2009 nia Governo ida ne’e aloka $ 87 milhões atu obriga halo Central Eléctrica ne’e. Alocação orçamento ba mega projecto ne’e mos to’o oin loron seidauk apresenta Plano ida. Sira mai koalia deit hanesan comadres sira dadalia ka conta historia. Ami hussu documentos hirak ne’e hahu hussi discussão iha Comissão G to’o oin loron, cartas de requrimento/pedido mos ami hatama ona dala barak, maibe to’o oin loron laiha resposta ida mai iha PN. Ami rona deit Governo ida ne’e halo declaração iha media no Televisão hatete katak construção ne’e tenke lao nafatin ba oin. E sira dehan, sei garante atu iha 2010 electricidade sei lakan 24 horas.

Maluk Jornalistas sira, ami hanoin diak liu tetu didiak construção central eléctrica ne’e. Tamba razoes Científicos barak nebe ami hato’o tiha ona.

1. Geradores ho consumo óleo pesado ne’e tama kategoria Technologia tuan. Tuir historia matenek nain sira hakarek, uluk ema usa iha princípios século 20 e horas ne’e nações barak mak hussik ona residul feul oil ne’e e hahu usa energias alternativas renovaveis.

2. Geradores hirak nebe sira hakarak atu usa, reconhece katak Geradores hirak ne’e usado (hussi Nação China). Tamba saída mak Timor Leste tenke usa fali maquinas nebe usado? Será que laiha ona Geradores alternativas seluk?

3. Geradores nebe consumo óleo pesado produz Emissão Nitrogen Dioksida (NOx).

Cientistas hakerek katak Emissão ne’e mak estraga “Ozon”(03) tamba ne’e provoka; Udan sin, loron manas halo rai manas, estraga klima hodi acontece dezastres naturais. Tamba ne’e fo impacto negativo ba Ambiente no saúde Humano. Udan boot nebe acontece iha loron hirak liu ba, ema balu hatete katak tamba atu halo Construção Central Eléctrica Óleo pesado ne’e mak dehan udan sin e koko tan. Ami hanoin ita lalika halo declarações nebe hanesan bosok malu deit. Emissão Sulphur Dioksida (SO2) no Neoterogen Oksida (NOx) provoka duni Udan sin, impacto negativo ba Meio Ambiente no Saúde Humano. Diak liu ita tetu didiak halo uluk lai estudos de viabilidade hafoin halo decisão. Tamba razoes hirak ne’e ita bele le iha artikel barak kona ba Emissão iha website.

Zat Zat Kimia nebe estraga Meio Ambiente, Saúde Humano, provoka udan sin no seluk seluk tan mak hanesan tuir mai:

a. Emissão Carbon Monoksida (CO)
b. Emissão Nitrogen Oksida (NOx)
c. Emissao Hidrokarbon (HC)
d. Emissão Sulphur Oksida (SOx)
e. Partikulat Matter (PM)

Maluk Journalistas sira, los duni uluk iha inicio século 20 Nações barak mak usa duni Geradores hirak ne’e, maibe oin loron sira hussik ona e começa usa fali Energias alternativas seluk hanesan, geradores nebe usa Gás, Be, Diesel, Carvão Mineral no energias renováveis hanesan Bio gás, Anin, Painéis Solares. Nações hotu horas ne’e tenke hakruk ba Protokolo Kioto no Convenção seluk e hussu ba hotu hotu atu bele halo esforço conserva Meio Ambiente. Tamba Mudança klimatika horas ne’e dadauk sai hanesan ameaça boot ba Mundo.

Ba Nações nebe sei usa geradores ho emissão boot iha obrigatório usa aparelho catalisador, atu bele minimisa Emissão, e iha facilidades halo Desulphurizacao. Maluk sira tuir mai hau hakarak esplica oitoan kona ba Destilação Heavy Feul Oil/Óleo Pesado. Heavy feul oil mai hussi destilação petróleo.

Hussi Destilação ne’e mak ema matenek nain sira halo:
1. Avthur ho ninia processo rasik tuir nia uso.
2. Gasoline idem
3. Minarai idem
4. Gasóleo idem
5. IFO, MFO e HFO idem
6. Asphalt idem

Maluk sira, ukun nain balu koalia lia bosok hatete dehan, Óleo pesado ne’e laos oleo foer. Ami hakarak hatete lolos katak Oleo foer hirak ne’e bele destila fali tuir nia uso. Se karik Óleo foer hirak ne’e Governo ida ne’e hakarak aproveita atu usa fali ba geradores ne’e mos bele. Tamba bele destila e halo fali sai hanesan Heavy Feul Oil. Tamba ne’e diak liu koalia lia los deit.

Maluk sira, ami hare no rona construção central Eléctrica ho consumo óleo pesado ne’e hanesan laiha plano no la preparado, maibe obriga an hakarak hahu halo construção. Ami hodi bi’it kasu lia hirak ne’e tamba, uluk mai esplica dehan, Central eléctrica ne’e sei hari’i ida iha Manatuto e ida iha Same. Maibe derrepente deit mai hari’i tan ida iha Hera.

Hanesan mos Sr. Januário nia carta ida hatete katak precisa hari’i tan Porto temporário tolu atu bele hatun Geradores hirak ne’e tamba nia todan iha 150 toneladas nebe labele hatun iha Porto nebe existe. E loron hirak liu ba hatete tan iha Jornal dehan central Eléctrica nebe atu hari’i iha Same ne’e cansela fali e hakarak atu halo fali iha Viqueque. Piur liu, orçamento Plurianual nebe mai apresenta iha Parlamento ba tinan tolu hamutuk $ 365 milhões, maibe derrepente deit hakarak aloka tan $ 300 milhoes iha ano fiscal 2010.

Ami hanoin atu koalia lolos katak Governo ida ne’e laiha duni capacidade halo plano estratégico ida ba Electrificação.

Ami hussu ba Governo de facto ida ne’e, atu lalika obriga an deit, tamba precisa prepara plano electrificação didiak.
1. Halo estudos de viabilidade profundo ba impacto Ambiental e sócio economico ba mega projecto ne’e.
2. Halo estudos técnicos completo ba Projecto ne’e.
Ami mos hussu tenke resolve problema falsificação documento “Advance Payment Garantee”. Para hatene lolos individuo ida nebe mak halo no conciente documento falsu ne’e tama iha Nação Soberano hanesan Estado nia liman.

Tuir mai ami fo hatene ba Companhia CNI 22 atu tetu didiak antes hahu construção projecto ne’e.

Ikus liu ami hakarak hatete, katak Timor oan tomak tenke conhece malu duni, e horas ne’e hotu hotu tenke hanoin halo nusa mak bele servisu ba desenvolvimento, karik uluk hanesan activista mos liu tiha ona, importante liu mak tenke hanoin, halo plano ida nebe diak atu labele husik hela “Tusan no Veneno” ba ita nia Geração no futuro Nação Timor Leste.

Hanesan recomendação ami hussu atu lalika obriga sosa uluk Geradores tuan hirak ne’e, maibe diak liu concentra halo uluk construção Linhas de Transmissão ho Sub Estacões hirak ne’e, bahinra hotu ona mak halo decisão geradores tipo oin sa mak Timor Leste precisa usa.

Ba ita boot sira nia atencao ami hato’o obrigado barak.
Ba informasaun tan concta deputadu Inacio Moreira 723 7124

segunda-feira, 6 de julho de 2009

Deklarasaun Politika Bancada FRETILIN

REPUBLICA DEMOCRATICA DE TIMOR LESTE
PARLAMENTO NACIONAL
BANCADA PARLAMENTAR FRETILIN


Dili, 6 Julho de 2009
Deklarasaun Politika

"PRIMEIRU MINISTRU DE FACTO XANANA GUSMAO TENKE RESIGNA A'AN"

Sr. Presidente

Tuir Lei Inan RDTL nian, Governu tenki responsabiliza ba Parlamentu Nasional no ba Presidente Republika, kona ba ezekusaun nia knar politika domestika no politika eksterna tuir konstituisaun no lei.

Parlamentu Nasional maka aprova OJE no Parlamentu Nasional maka fiskaliza ezekusaun orsamentu. Parlamentu Nasional mos maka fiskaliza politika governu nian no administrasaun publika nia hahalok.

Ne’e signifika katak Parlamentu Nasional iha kbiit tuir konstituisaun atu hetan asesu ba dokumentus nebe parlamentu presiza atu bele halo fiskalizasaun ida nebe efektivu ba Governu.

Maibe governu de facto, liu-liu Xefe Governu Sua Exselensia Sr Xanana Gusmao, hatudu ona desde Agosto 2007 bainhira hahu halao knar ukun, la respeita prinsipius no responsabilidade hirak ne’e. No halao buat hotu-hotu la iha transparensia no la halao boa governasaun.

Sr. Presidente

Ohin Bankada Parlamentar FRETILIN mai foti dala ida tan iha Uma Fukun Povo Maubere nian, kestaun importante kona ba milloes dolares nebe Governu de facto ida ne’e aloka ba sosa fo’os liu hosi Fundu Estabilizasaun Ekonomika.

Politika sosa fo’os hosi Governu AMP, hodi harii Fundu Estabilizasaun Ekonomika ho razaun atu ajuda povo kiik no kiak hasoru hamlaha no hasoru krize alimentar. Maibe tuir mai, realidade hatudu oin seluk,politika ida ne’e mai fo’o deit ajuda ba familia no amigos sira hodi harii kroni-kroni oioin no haburas korupsaun. Karik ida ne’e makahanaran REFORMA?

Iha loron 11 Novembru 2008 Bankada Parlamentar FRETILIN liu hosi Plenaria ida ne’e kestiona kona ba politika Governu AMP harii FEE nebe mai habokur deit amigus emprezarius balu, duke ajuda povo kiik no kiak nebe la iha kbiit sosa fo’os ho folin a’as tebes.

No mos iha tempu neba Bankada FRETILIN hatoo ba meja, husu interpelasaun ba Governu, bazeia ba Konstituisaun no Regimentu Internu Parlamentu nian, kona ba Fundu Seguransa Alimentar no Fundu Estabilizasaun Ekonomika, maibe to’o ohin loron ami sei dauk simu resposta ida.

Tamba gestaun ida nebe a’at tebes hosi Governu ida ne’e, fo’os barak estraga iha roh laran, iha armagem no barak mos lakon, tamba ne’e problema fo’os hetan mos preokupasaun hosi Presidente Republika nebe haruka surat ba Provedor Direitus Humanus no Justisa atu halao investigasaun ba Ministru de facto Turismu, Komersiu no Industria Gil Alves.

Parlamentu ne’e rasik, liu hosi deputadus sira no hosi Komisaun kompetentes kestiona dala barak tebes kona ba problema fo’os ida ne’e,no husu ministeriu tutela atu mai esplika iha Parlamentu, maibe ida ne’e la halao. Tamba sa?

Sr. Presidente

Megaprojektu sosa fo’os toneladas rihun ba rihun ho osan milloes dolares husi Fundu Estabelizasaun Ekonomika, Fundu Seguransa Alimentar no Fundo Rezerva Kontingensia hamutuk total US$. 92.316.599.00 lori mos preokupasaun bo’ot ba povo tomak, sosiedade sivil, Igreja nomedia nasional.

Hanesan mos media internasional, Radio Australia no Radio no Televisaun ABC fo sai rezultadu sira nia investigasaun kona ba kontratu sosa fo’os milloes dolares, nebe Primeiro Ministru de facto Timor Leste nian, fo ba kompania nia oan feto nian, nia feto foun nian no Ministru Ekonomia no Dezenvolvimentu de facto, Sr. Joao Goncalves nia kaben, Sra. Kathleen Goncalves nian no ministra solidariadade nia oan, nebe kaben ho Primeiru Ministru nia Subrinho nian.

Tuir reportagem media internasional ne’e iha sesta-feira loron 26 Junho 2009 ho titulu “GUSMAO HASORU ALEGASAUN KORUPSAUN’ hateten :“eskandalu korupsaun foun, agora daudaun kona hela Xanana Gusmao, ema ida nebe hanesan aman Timor Leste ba ukun rasik a’an”.

Primeiru Minstru autoriza kontratu ida ho montante milloes dolares, nebe Governu fo ba kompania ida nebe pertense ba nia oan feto, sosio ho ema seluk. ABC Radio Australia nia investigasaun hetan katak iha tinan kotuk Prima Food manan kontratu ida husi governu atu sosa fo’os ho valor osan US$ 3.5 milloes.

Zenilda Gusmao, Primeiru Ministru nia oan feto, tama iha kompania Prima Food hanesan aksionista ho 11,10 %, tuir lista Registus Negosius Timor Leste nian iha tinan 2008.

Televizaun ABC hateten kompania Olifante nebe hetan mos kontratu fo’os hosi governu milloes dolares, alega katak kompanhia nee nia nain maka Sra ida nebe Primeiru Ministru de facto nia feto foun.

Iha entrevista ho membrus governu, sira mos la nega ka desmente factu sida ne’e maibe sira buka justifika deit PM de facto no Ministra Finansas nia hahalok. Sira taka envolvimentu Ministru Goncalves niakaben nia envolvimentu.

Ami afirma iha Uma Fukun Povo nian ida ne’e katak Primeiru Ministru de facto viola duni Lei Aprovisionamnetu no 10/2005 artigu 32 kona ba konflitu de interese, nebe familias ukun nain sira 2º grau konsanguine labele partisipa iha prosesu tender. No ami mos kestiona tamba sa maka Ministru Goncalves nia kaben hetan kedas kontratu tolu ba sosa fo’os, ho montante dolares milloes ba milloes. No Ministru hirak tan nia kaben ka lain no oan, mos hetan kontratu fo’os ka kontratu seluk.

Ami mos kestiona tamba sa maka iha kompanhia ida Sra Kathleen Goncalves nian, mosu maibe ho naran Fon Ha Tchong. Ema barak konese semaka Kathleen Goncalves, maibe ema barak liu maka la hatene se maka Fon Ha Tchong.

Bankada FRETILIN kestiona liu, no tanba Governu mos rekonese ona katak kontratu fo’os hirak ne’e entrega deit. La liu hosi tender. La iha konkursu. Kontratu mosu deit hosi rekomendasaun Ministru no Primeiru Ministru nian. Ida ne’e mos Governu fo sai ona rekonese katak sira hili malu no fo deit. Klaru katak prosedimentu tender nebe lolos assegura transparensia no responsabilidade ba osan povo nian nebe bo’ot tebes. Maibe Governu ida ne’e la aplika no la respeita.

Sr. Presidente,

Transparensia no boa governasaun la bele sai deit nudar diskursu politiku nebe midar no furak.Tanba Timor Leste hanesan Estadu Direitu Demokratiku ne’e rasik nia ejizensia dinamika ba patrimoniu prinsipius no regras, maka impoen katak governasaun demokratiku ne’e tenki sai duni boa governasaun iha ita nia rain.

Porta voz Governu AMP nian ida naran Melissa Stephens, nebe dala ruma uza mos naran Missy Stephens, deklara ba ABC katak : Governu sempre transparente kona ba kontratu hirak ne’e, no halo esforsu bo’ot tebtebes atu harii ambienti ida justu no hanesan ba emprezarius hotu-hotu.

Ami la fiar no ami la simu deklarasaun ida ne’e, no emprezarius barak mos la simu ida ne’e. A’at liu tan, iha loron 27 Junhu, Sr Agio Pereira nudar porta voz Governu de facto nian dehan katak Lei Aprovisionamentu, liu-liu Artigu 32 nebe bandu membru governu no funsionariu publiku atu labele fo kontratu ba sira nia maluk, la aplika ba Primeiru Ministru, tamba nia titular orgaun soberania, tuir lei titulares orgaun soberania nian.

Ne’e la los. Lei Titulares Orgaun Soberania laos atu fo benefisiu ba titular sira atu buka se’es a’an hosi lei. Lei hotu-hotu iha ita hotu nia leten. Labele uza fali lei, atu buka taka deit hahalok nebe’e sira rasik mos hatene ona, sala bo’ot no illegal. Sua Exselensia Sr Xanana Gusmao viola ona Lei Aprovisionamentu, no dala barak liu kona ba kontratu sosa fo’os. Ministra Finansas rasik mos halo tuir. Sira taka malu no buka soe rai rahun. Sira nunka hakarak hata’an ba ejizensias hosi deputadus sira ba kontratu sosa fo’os.

Ne’e hatudu Governu de facto ida ne’e la respeita Parlamentu Nasional- Uma Fukun Povo nian. Ami hanoin katak, prinsipiu lulik ida demokrasia nian, maka tenki iha respeitu malu entre instituisoens estadu nian.

Sr. Presidente,
Colegas Deputadus no Povo Maubere .

Ikus liu, Bankada Parlamentar FRETILIN deklara iha Uma Fukun ida nee katak, se Primeiru Ministru de facto iha duni konsiensia responsabilidade moral no honestidade politika, hanesan bainhira Primeiru Ministru fo suspensaun ba Direktores sira tanba deit alegasaun KKN, ami hanoin Primeiru Ministru tenki sai konsekwente honia prinsipiu hodi rezigna a’an, enkuantu investigasaun halao ba kazu ida ne’e. Hodi nune’e bele salvaguarda figura ida resistensia nasional nian ho naran – Kay Rala Xanana Gusmao.

BA INFORMASAUN TAN DERE BA ABRAO TILMAN IHA 734 7195

sexta-feira, 3 de julho de 2009

XANANA KONTINUA SOE RAI HENEK BA POVU NIA MATAN


FRENTE REVOLUCIONÁRIA DO TIMOR-LESTE INDEPENDENTE
FRETILIN
Gabinete do Secretário Geral
Rua dos Mártires da Pátria, Comoro, Dili, Timor-Leste


Komunikadu ba Media:

Dili, 2 de Julho de 2009

Sekretario Jeral FRETILIN Dr. Mari Alkatiri hatete katak “Xanana kontinua atu subar nia fallansu no nia Governu tomak nia inkapasidade no korrupsaun halo akuzasaun falsu ba Governu FRETILIN”.

Xanana dehan iha Oe-Cusse katak nia seidauk iha tempu atu hala’o dezenvolvimetu tanba okupadu los atu “selu tusan” governu uluk husik hela ba sira no atu “hala’o reforma atu kaer didiak osan Estado nian”.

Ba deklarasaun Xanana nian Dr. Mari Alkatiri responde ho kalma dehan: “ Hau labele hatete katak Xanana koalia hanesa labarik. Labarik sira bele lahatene buat barak maibe’e iha onestidade. Xanana mukit ona ho onestidade. Xanana la hatete tusan sa’ida mak Governu uluk husik hela ba nia!? Ema hotu hatene katak Governu anterior husik osan barak, besik ona bilhaun lima iha Fundo Mina Rai ba Xanana atu gasta nar-naran loke dalan ba korrupsaun ida ke buras ba bei-beik iha nia Governu nia let”.

Mari hatutan tan: “koalia ba reforma hau hakarak hatete deit katak Xanana ho nia bangga ne’e nia hatudu momos katak nia la hetan informasaun ida ke diak, lolos mai husi nia kolaboradores sira. Tanba reforma la akontese. Sa’ida maka akontese agora dadauk maka sobu rahun tiha administrasaun publika, loke dalan ba KKN. Karik Xanana la iha konsiensia ba buat sira ne’e hotu. Se’e lae nia sei la bangga maibe’e nia sei moe. Lalika soe nafatin rai henek ba povu nia matan”.


BA INFORMASAUN TAN DERE BA FILOMENO ALEIXO IHA +670 734 0383