Frente Revolucionária de Timor Leste Independente

DIRECÇÃO FAFC

Coordenador – Geral

Eng. Samuel Freitas

Vice CoordenadorGeral

Alexnadre Pinto

Contactos:

Samuel Freitas (00351-913892252)

e-mail : faf-coimbra@hotmail.com

Residência Universitária de Santiago, bl. 4, 3810-193, Aveiro, Portugal.


quarta-feira, 31 de março de 2010

DEKLARASAUN POLITIKA
BANCADA PARLAMENTAR FRETILIN NIAN

Dili, 22 de Março de 2010

Nai Presidente Parlamento Nacional
Fernando de Araújo – Lasama

Ex.Cias

Atu hamentin no haburas ita nia Independência hau hanesan Deputado membro Parlamento Nacional no representante Povo nia, iha dever hodi haburas, no hamentin uma fukun ne’e nia knaar, hodi tatoli Povu nia preocupação ba Governo, no sai Povu nia lian, Povu nia isin, no materializa povo nia mehi.

Nudar Deputado hussi bancada FRETILIN hanesan oposição iha knaar no iha competência tomak atu tatoli Povu nia lian no hussu ba Governo, tuir art. 9°, alinea h, no artigos 137° e 138° tuir Rejimento haruka.

Halo requerimento ida ne’e hau hakarak hussu ba Governo atu bele hatan resposta ho escrito tuir Konstituição da República artigo 101° no. 2 e artigo 107°. Atu nune’e ita hotu bele hakruk ka halo tuir lei nebe iha.

Declaração Politica.

► Ohin Bancada Fretilin hakarak koalia dalan ida tan kona ba Governo nia incapacidade nebe halo decisão Politica ida Inconstitucional hodi aloka osan tokon ba tokon cria “Pakote Referendum”. “Pakote Referendum” mosu tamba incapacidade Governo ida ne’e nia ba execução orçamento Ano fiscal 2009 nia.

Nain Presidente no maluk deputado sita;

Problemas controversiais nebe mosu, bahinra hahu koalia kona ba “Pakote Referendum” maka;

- Iha discução Orçamento Geral do estado 2010 nia, governo lahalo explicação nebe detalhado. Tamba informações nebe iha kona Pakote Referendum Deputados sira hussu ba Sua Ex.cia Senhora Emilia Pires hanesan Ministra Finanças, dehan “lahatene”(Timor Post 27 Outubro 2009). Fretilin considera hanesan taka falta deit no bosok representantes povo iha uma Fukun ne’e.

- Piur liu tan Shr. Januario, halo mos ninia Pakote Referendum ketak ketak. nebe publico mos hatene hotu ona, e atu hatete lolos katak ne’e contra Lei aprovisionamento. Publicações documento “Lista do Pacote de Referendum do Sector da Electricidade” total $ 16,693,517 milhões, nebe media nacionais publica, ne’e acto crime e precisa hetan investigação. Ho respeito hau hussu atu lalika fo argumentos oin oin dalan diak liu ba investigação. Ne’e concequência intenção ladiak “KKN”, “Iregularidades” “Incapacidade”,Iresponsabilidade”, “Incompetência”, “Inconstitucional”.

- Maluk sira bahinra ita hare fila fali ba iha “Lista do Pacote de Referendum do Sector da Electricidade” total $ 16,693,517 milhões, ne’e hatete katak osan ba iha projecto hirak ne’e mai hussi orçamento 2008 nia. Tamba iha ano fiscal 2008, iha verba ida nebe aloka ba “Construção de Facilidades para Produção de Energia Electrica” 5 milhões. Osan ne’e durante besik tinan rua nia laran ba tau deit iha nebe?!..... Tamba saida mak osan ne’e derepente sai fali hanesan Pacote Referendum?!.......

- Alocações orsamento ba projectos pacote referendum la tuir “Desenhos Técnicos no kalkulos técnicos e la tuir Build of Quantity (BoQ). Governo ida ne’e aloka osan hanesan siik deit.

- Tamba ne’e ami hare konfusão boot ba total orçamento pakote referendum nia. Osan nebe lakon iha Governo, MF tenke responsabilisa, orçamento geral barak mak lakon; Tamba Sobu Sistema no relatório Delloite hakerek iha indisius nebe la claro ba gestão financeira , piur liu tan osan ho montante boot idak idak assina. Sobu Sistema ne’e loke dalan ba hamosu corrupção, usa povo nia osa la los.

- Liu hussi lia verbal deit mak idak idak hatete sai, montante, orçamento Pakote Referendum. Membro governo balu hatete 70 milhões, (Timor Post, 18 de Setembro 2009), Shr Domingos Cairo hatete iha TV dehan $ 67 milhões, documento hussi governo haruka mai parlamento $ 63.717.443.42 milhões.

- Piur liu tan Shr Domingos Cairo halo tan declaração ida iha journal STL iha 12 de Março de 2010, hatete osan nebe transfere hussi projecto óleo pesado $ 70 milhões, usa ba pakote referendum hamutuk 59 milhões ba projectos 662, empresários hamutuk 500 contratores.

- Maluk sira ho declaração ne’e halo ema barak confusão liu tan tamba projectos barak mak dehan hotu ona maibe to’o ona oin loron lahatene total projectos pakote referendum ne’e hira........ Lista nebe sira/governo ba apresenta Sua Ex.cia Presidente da Republica hamutuk 661 projectos (Timor Post, 9 de Novembro de 2009) contraria ho lista nebe ami simu hamutuk 828 projectos.

Nai Presidente no maluk deputados sira.

Bahinra hahu fahe projectos hussi pacote referendum, nain ulun sira balu halo comentários mesak furak deit hanesan:

- Pakote referendum $ 30 Milhões – Empresário TL simu projectu laiha tender. (Timor Post - 26 de Agosto de 2009). Declaração ne’e Inconstitucional, contra Lei. Será que osan ba pacote referendum mak 30 milhões ne’e deit?

- Pakote Referendum Hakbi’it Empresários lokal (Timor Post 19 de Setembro 2009), maibe agora hatete fali, empresários mak sala. Fo kbi’it ba ita nia empresários tenke halo plano didiak e cria condições antes ita fo knaar ba sira.

- Ho pacote referendum sira/governo hatete atu capacita ita nia empresários nacional sira, maibe empresário indonesia nia mos hetan pacote referendum (Timor Post 28 de Setembro de 2009). Hanesan ne’e naksalak boot tamba laiha plano no tamba iha interesse.

- Pakote Referendum sei fo baneficio ba povo (Timor Post 30 de Setembro 2009). Povo barak lahetan beneficio hussi pakote referendum, tamba projectos barak nebe halo laiha qualidade. Lolos Beneficio ne’e ba deit iha empresários balu nebe halo projectos ho qualidade ladiak.

- Orçamento pacote referendum – Millaun 13 hadia Estradas. (Timor Post 24 de Setembro 2009) liu deit semana rua, Governo Fahe tan $ 26 milhões ba Pakote Estrada, (7 de Outubro de 2009). Piur liu tan lista nebe ami simu orçamento ba projecto estrada $ 26,981,519,79 milhões. Orçamento total hira mak ba projectos estradas??? Ami hare hanesan, problema boot ba alokação osan hirak ne’e ba pakote referendum!...La claro e osan lakon.

Nai Presidente no maluk deputados sira.

- Ita nia empresários mos halo sira nia declarações mesak diak deit hanesan: Empresário nacional duni deadline pakote referendum – garante qualidade 100% (Timor Post, 6 de Novembro de 2009). Maibe afinal la hatudo, to’o oin loron, projectos barak mak abandonado, balu nem halo maibe simu tiha osan, barak liu mak duni deadline nebe hetan resultado ho qualidade ladiak, piur liu tan duni deadline halo projectos iha tempo udan, tamba pacote referendum halo iha tempo udan, ne’e mak at liu tan.

- Membro governo balu mos reconhece no fo sala ba pacote estrada (Timor post 23 de Novembro de 2009). E laos membro governo balu deit mak reconhece salah hirak ne’e, distintos deputados barak mos lamenta ba projectos hussi pakote referendum, só é que buat hotu hotu liu tiha ona tamba iha apoio bahinra hahu koalia kona ba pakote referendum. Diak liu koalia lolos deit, ita lalika hipócrita.

- Ikus liu ami hussu atu lalika fo sala ba empresários sira tamba salah boot liu, maka sira nebe iha hanoin hakarak cria pacote referendum ho osan nebe la executa hotu iha ano fiscal 2009. Governo tenke reconhece sala ida ne’e, tamba los duni, analise nebe halo osan nebe aloka ba iha pakote referendum ne’e barak mak lakon tamba razões nebe ami hatete iha leten.

- Parlamento precisa relatório final urgente:

· Projectos concluídos ho qualidade.

· Projectos concluídos nebe laiha qualidade.

· Projectos nebe abandona hela.

· Projectos nebe la halo maibe osan simu tiha hotu.

· Projectos hira mak sei halo to’o oin lororn.

· Projectos hira mak precisa orçamento addicional.

Ho nune’e Fretilin hussu no exige ba Parlamento ida ne’e atu urgentemente tenke hari Inquerito Parlamentar ida atu bele hare assunto nebe refere.

Ba ita boot sira nia atensaun hau hato’o Obrigado barak.

Inacio Freitas Moreira
Deputado Fretilin
DEKLARASAUN POLITIKA
BANKADA PARLAMENTAR DA FRETILIN

MATE RUIN IHA AREA TIBAR, HOTEL FITUN LIMA
Dili, 16 Marsu 2010

Iha 25 Fevereiru liu ba liu husi comunicado ba imprensa Bancada Parlamentar FRETILIN Ejiji Autoridade Kompetente Hapara konstrusaun “Pelican Paradise Resort” tanba rona katak ekipa forensica husi Victoria University, Australia, neebe halau busca ba mate ruin vitima neebe mate husi okupasaun military Indonesia nian hetan mate ruin neebe suspeita makas husi aswain resistensia balun iha neeba.

Iha komunikadu neeba Vice Presidente Bancada Parlamentar FRETILIN deputadu Francisco Branco ejiji ba autoridade kompetentes liu-liu ba guvernu de faktu atu hola medidas urjenti hodi trava aktividade konstrusaun Hotel boot Fitun Lima, ho naran “Pelican Paradise Resort”, iha dalan ninin tasi ibun Tibar tamba hodi bain rua hetan mate ruin nain hitu nian nebe suspeita makaas vitima aswain resistensia nian neebe mate tamba krime husi militar indonesia nian.

Iha tempo neeba kedas FRETILIN hetan kedas informasaun katak Komite 12 Novembru nebe halo kolaborasaun hamutuk ho ekipa forensic sira katak hetan mate ruin ne’ebe identifika ona husi restus faru nebe hamutuk ho mate ruin katak faru ne’e modelu hanesan husi tinan 1970’s no 1980’s nian. Maske sedu iha tempo neeba iha ona indikasaun forte katak mate ruin ne’e iha neba tamba krime husi militar Indonesia sira durante tempu okupasaun Indonesia.

Tamba ne’e bancada FRETILIN konsidera fatin tomak iha neeba hanesa fatin ‘Cena de Crime’ neebe bele sai nudar provas iha Tribunal ruma aban bainrua. Nune’e presiza preserva nudar provas maibe ita tenki kuidadu mos katak karik bele iha mate ruin seluk tan neebe hakoi iha fatin neeba.

Iha tempo neeba Bancada FRETILIN mos anitisipa katak Ministerio Publiku mos bele halao ona prosesu atu hapara aktividade konstrusaun iha “Pelican Paradise Resort” tuir lei prosesu penal neebe permite nunee.

Tuir Bancada FRETILIN nia hanoin prosesu buka, hetan no investiga mate ruin husi violasaun direitu humanus iha tempu tempu okupasaun militar Indonesia nian importante atu hetan justica no lia loos. Ita persiza respeita no fo apoiu ba matebian sira nia familia neebe iha direitu atu hetan justisa no lia loos. Tamba ne’e mak Bancada Parlamentar Fretilin ejiji kedas iha 25 Fevereiru 2010 katak autoridades tenke hola medidas urgente atu hapara konstrusaun, no investiga se iha mate ruin tan iha fatin neeba.

Comitiva husi bancada parlamentar FRETILIN composto husi Vice Presidenti bancada Francisco Branco no deputadus seluk husi bancada FRETILIN halau visita ba fatin kehe ruin iha loron 10, fulan Marsu liu ba. Iha duni oportunidade durante visita neeba atu koalia ho peritus sira neebe halau investigasaun forensica iha fatin neeba.

Iha informasaun balun neebe bancada FRETILIN nia comitiva hetan husi ekipa peritus forensica neeba katak motiva bancada halo deklarasaun politika ida nee.

Tuir informasaun neebe bancada FRETILIN hetan, obras para duni, ho kooperasaun husi kompanhia neebe halau konstrusaun. Director husi kompanhia Pelican Paradise resort halo visita formal mos ba Secretariu Geral Partidu FRETILIN nian, Dr. Mari Alkatiri tamba sira rekonhese katak mate ruin neebe hetan neeba ema resistensia nian, liliu ema FRETILIN neebe kaptura husi ai laran karik neebe hetan interrogasaun no torturasaun molok military Indonesia sira oho mate. Sira hatudu duni respeitu ba mate ruin neebe hetan no ba partidu historiku neebe halau funu iha tempo neeba.

Ami hare mos katak depois ami nia bancada visita iha semana kotuk mos Sr Primeiro Ministro de facto ho membru governu de factu balun mos visita ba fatin neeba.

Maibe too agora ami seidauk rona medidas saida mak governu de facto ka autoridade selkuk atu hola.

Tuir bancada FRETILIN nia hanoin, fatin nee presiza hetan investigasaun tomak, tamba tuir informasaun bele iha tan mate ruin ita
nia aswain barak neebe militar Indonesia hakoi subar iha neeba. Ita hotu rona no koalia katak iha Tasi Tolu, iha Tibar no sorin besik neeba fatin neebe bapak sira gosta hakoi ita nia aswain neebe hetan oho husi sira. Mate ruin nain hitu nee iha rate rua ketak confirma duni realidade ida nee.

Hanesan temi ona iha Deklarasaun ida nee, fatin konstrusaun iha neeba nee, cena de krime neebe bele iha provas tan kona ba Timor Oan seluk neebe hetan oho husi military Indonesia sira. Bele iha ema neebe hakarak haluha realidade krimes kontra humanidade neebe akontese iha ita nia rain, bele iha ema neebe hakarak hakoi historia ida nee, memoria Povo nian neebe lakon no seidauk hetan sira nia maluk ka camaradas, maibe bancada FRETILIN solidario ho Povo barak liu neebe ami fiar metin lakoi subar, hakoi ka haluha realidade historia violasaun direitus humanus iha funu nia laran, no hakarak buka justisa ba sira.

Tamba nee mak bancada FRETILIN ezigi, tenke para konstrusaun ofisialmente no notifika ofisialmente ba uma fukun ida nee husi
autoridade kompetente katak ida nee halo duni, too peritus forensico sira satisfeito katak mate ruin la iha tan.

Maibe, tuir bancada FRETILIn nia hanoin mos iha kestaun bot neebe hamosu husi akontesimentu hetan mate ruin ida nee. Fatin nee laos fatin sagrado ona? Lolos fatin nee laos hetan ona rekonesimentu husi estadu katak labele sai tan buat seluk hanesan hotel, ka fatin halimar golf, ka toba iha kuartu luxu fali, tamba nee sai fatin ema aswain ita nian fatin mate sagradu atu ita hetan ita nia soberania nasional. Nee ita tenke konsidera ho kuidadu no ho didiak, tamba tuir ami nia hare, fatin nee Lulik ona husi ponto de vista ita nia historia funu nian. Oin seluk, bainhira governu ida nee continua autoriza ida nee hodi sai hotel luxu “fitun lima” “Pelican Paradise Resort,” maibe hotel luxu fitun lima ida nee hamrik iha mate ruin aswain sira nia leten.

Nunee fatin nee mos bele sai nudar jardin historiku memorial ida kona ba ita nia aswain neebe hetan mate husi regime militar Indonesia nian.

Kestaun ida seluk mos mak nee; iha programa mos atu halau konstrusaun iha fatin seluk, hanesan Tasi Tolu, neebe uluk mos iha historia barak katak bapak sira oho ita nia aswain resistensia no hakoi subar sira
iha neeba.

Ita presiza lei especial ida kona ba importansia fatin Lulik sira nee, neebe agora hatene ona maibe abain bainrua sei hetan tan. Ita tauk mak loron ruma kompanhia investor ruma bele hetan mate ruin maibe tamba lakoi para sira nia obras, sira la fo sai ba autoridades no taka subar. Nunee ita nia aswain nia mate ruin baral bele lakon ho tempo. Ida nee bancada FRETILIN lakoi akontese.

Tamba nee presiza lei especial neebe obriga konstrutor sira atu notifika ba autoridades se hetan mate ruin ruma, no tenke mos
kondisaun konstrusaun nunee mos.

Ba ita nia Povo barak neebe lakon maluk no camaradas iha funu laran, prosesu hetan ruin nee mos prosesu importante iha prosesu buka justisa. Husu ba senhores no senhoras deputados no deputadas sira hamuutk buka tuir oinsa ita bele assesgura rekonesimentu metin no apropriado ba maluk aswain sira neebe fo sira nia moris ba ita hotu sai soberano no independente ohin loron.

Nee ita nia dever nasional.

Obrigado Sr Presidenti.
Deaputadu Domingos Sarmento

Pakote referendu hatudu governo de facto AMP nian inkapasidade no inkonstitusional

DEKLARASAUN POLITIKA BANCADA FRETILIN
PAKOTE REFERENDU

Dili, 15 de Março de 2010

Nai Presidente Parlamento Nacional
Fernando de Araújo – Lasama

Ex.Cias

Atu hamentin no haburas ita nia Independência hau hanesan Deputado
membro Parlamento Nacional no representante Povo nia, iha dever hodi
haburas, no hamentin uma fukun ne’e nia knaar, hodi tatoli Povu nia
preocupação ba Governo, no sai Povu nia lian, Povu nia isin, no
materializa povo nia mehi.

Nudar Deputado hussi bancada FRETILIN hanesan oposição iha knaar no
iha competência tomak atu tatoli Povu nia lian no hussu ba Governo,
tuir art. 9°, alinea h, no artigos 137° e 138° tuir Rejimento haruka.

Halo requerimento ida ne’e hau hakarak hussu ba Governo atu bele
hatan resposta ho escrito tuir Konstituição da República artigo 101°
no. 2 e artigo 107°. Atu nune’e ita hotu bele hakruk ka halo tuir lei
nebe iha.

Declaração Politica.
► Ohin Bancada Fretilin hakarak koalia dalan ida tan kona ba Governo
nia incapacidade nebe halo decisão Politica ida Inconstitucional hodi
aloka osan tokon ba tokon cria “Pakote Referendum”. “Pakote
Referendum” mosu tamba incapacidade Governo ida ne’e nia ba execução
orçamento Ano fiscal 2009 nia.

Enquadramento Legal;

* Artigo 95 – Constituição RDTL hateten Knaar Parlamento Nacional mak
knaar Exclusivo;
Alinea q: Regime orcamento nia.
Knar seluk tan;
Alinea b: Delibera kona ba relatório knaar governo nia
Alinea d: Delibera kona ba Plano orçamento Estado nia no mos relatório
kona ba Orçamento ne’e.
Alinea e: Fiscaliza oinsa Estado halao Orçamento Nacional.

Decreto do Parlamento Nacional no. 20/II – O Orcamento Geral do Estado de 2009.
Revisao do Orcamento em Curso ao Parlamento Nacional/ Orcamento Rectificativo.

Actus Inconstitucionais nebe Governo ida halo mak hanesan tuir mai:

* Osan nebe aloka ba iha pakote referendum laiha aprovação hussi Parlamento
Nacional.
* Laiha decisão final ba montante orçamento nebe aloka ba iha Pakote Referendum.
* Orçamento Estado, fo fali ba iha Instituição Privado mak halo gestão.

Osan nebe lakon iha Governo, MF tenke responsabilisa, ami senti
orçamento geral barak mak lakon; Tamba Sobu Sistema, halo decisão la
tuir lei no relatório Delloite hakerek iha indisius nebe la claro ba
gestão financeira.

Nain Presidente no maluk deputado sita;

Problemas controversiais nebe mosu, bahinra hahu koalia kona ba
“Pakote Referendum” maka;

- Pakote Referendum ne’e mossu tamba Iresponsabilidade no Incapacidade
Governo ida ne’e nia.

- Iha discução Orçamento Geral do estado 2010 nia, governo lahalo
explicação nebe detalhado. Tamba informações nebe iha kona Pakote
Referendum Deputados sira hussu ba Sua Ex.cia Senhora Emilia Pires
hanesan Ministra Finanças, dehan “lahatene”(Timor Post 27 Outubro
2009). Fretilin considera hanesan taka falta deit no bosok
representantes povo iha uma Fukun ne’e.

- To’o oin loron ita hotu lahatene orçamento nebe aloka ba Pakote
Referendum ne’e hira?! Osan hirak ne’e sira (governo) hatete katak mai
hussi orçamento construção central electrica oleo pesado. Osan nebe
aloka ba projecto oleo pesado hamutuk $ 87 milhões.

- Liu hussi lia verbal deit mak idak idak hatete sai, montante,
orçamento Pakote Referendum. Membro governo balu hatete 70 milhões,
(Timor Post, 18 de Setembro 2009), Shr Domingos Cairo hatete iha TV
dehan $ 67 milhões, documento hussi governo haruka mai parlamento $
63.717.443.42 milhões.

- Iha tan mos contrato seluk nebe Shr. Januario, asina hamutuk ho Shr
Julio Alvaro ba instalações fio electricidade no harí postes. Osan
ne’e hamutuk $ 16,693,000 milhões. Se hanesan ne’e total orçamento ba
Pacote Referendum lolos ne’e hira???......

- Tamba ne’e ami hare konfusão boot ba total orçamento pakote
referendum nia. Osan nebe lakon iha Governo, MF tenke responsabilisa,
orçamento geral barak mak lakon; Tamba Sobu Sistema no relatório
Delloite hakerek iha indisius nebe la claro ba gestão financeira ,
piur liu tan osan ho montante boot idak idak assina. Sobu Sistema ne’e
loke dalan ba hamosu corrupção, uso la los osan Povo nia.

- Tempo nebe determinado ba implementação projectos pacote referendum
fulan tolu, (Outubro – 31 Dezembro). Maibe to’o oin loron projectos
barak mak la hotu, balu abandona hela, balu simu tiha osan maibe
projecto la halo, balu halo maibe qualidade la diak, balu tan fali
osan simu 20% maibe sosa uluk kareta, projecto labele hahu tamba osan
ne’e sosa uluk tiha kareta e projectos físicos barak maka hetan
estragos tamba força maior.

- Projectos hirak ne’e, halo descriminação boot ba iha Empresários
sira. Construção escolas emergências,(dehan sala tolu, meia parede
didin ho piku) medidas salas hirak ne’e lahate? $ 20 000,/unidade -
hanesan ba iha fatin hotu hotu. Construção campu Basketball no volley
ball halo iha fatin barak ho orçamento nebe la hanesan - Calculo
tecnico salah e halo descriminação boot.

Canalização Be’e iha fatin balu halo descriminação hare fali cor
partido nia. (Be Heda-Manatuto $ 40 000,- ba uma ida deit). Iha fatin
balu fura be’e mos laconsegue hotu, husik hela deit. Halo canalização
be’e iha same, empresário ida hussi coodenador partido Politico ida ba
sobu fali cano nebe existente, policia kaer ema ne’e, maibe ita la
rona processo investigação to’o ona iha nebe. Iha problemas
controverciais barak nebe ami labele temi hotu.

Nai Presidente no maluk deputados sira.

Bahinra hahu fahe projectos hussi pacote referendum, nain ulun sira
balu halo comentários mesak furak deit hanesan:

- Pakote referendum $ 30 Milhões – Empresário TL simu projectu laiha
tender. (Timor Post - 26 de Agosto de 2009). Declaração ne’e
Inconstitucional, contra Lei. Será que osan ba pacote referendum mak
30 milhões ne’e deit?


- Pakote Referendum Hakbi’it Empresários lokal (Timor Post 19 de
Setembro 2009), maibe agora hatete fali, empresários mak sala. Fo
kbi’it ba ita nia empresários tenke halo plano didiak e cria condições
antes ita fo knaar ba sira.

- Ho pacote referendum sira/governo hatete atu capacita ita nia
empresários nacional sira, maibe empresário indonesia nia mos hetan
pacote referendum (Timor Post 28 de Setembro de 2009). Hanesan ne’e
naksalak boot tamba laiha plano no tamba iha interesse.

- Pakote Referendum sei fo baneficio ba povo (Timor Post 30 de
Setembro 2009). Povo barak lahetan beneficio hussi pakote referendum,
tamba projectos barak nebe halo laiha qualidade. Lolos Beneficio ne’e
ba deit iha empresários balu nebe halo projectos ho qualidade ladiak.

- Osan olio Pesado ba Pakote Referendum (Timor Post fulan Setembro).
Ita hotu lahatene osan hussi projecto construção óleo pesado ne’e
hira. Ita labele si’ik deit hanesan mehi maibe tenke halo calculo
matemático. Orçamento nebe aloka ba iha óleo pesado to’o oin loron
problema boot tamba ba decisões nebe halo la tuir lei.

- Orçamento pacote referendum – Millaun 13 hadia Estradas. (Timor Post
24 de Setembro 2009) liu deit semana rua, Governo Fahe tan $ 26
milhões ba Pakote Estrada, (7 de Outubro de 2009). Piur liu tan lista
nebe ami simu orçamento ba projecto estrada $ 26,981,519,79 milhões.
Orçamento total hira mak ba projectos estradas??? Ami hare hanesan,
problema boot ba alokação osan hirak ne’e ba pakote referendum!...La
claro e osan lakon.

- Declaração hussi Shr. Domingos Cairo, STL 12 de Março de 2010,
hatete osan nebe transfere hussi projecto óleo pesado $ 70 milhões,
usa ba pakote referendum hamutuk 59 milhões ba projectos 662,
empresários hamutuk 500 contratores.

- Total projectos hussi pacote referendum nebe ba apresenta iha Sua
Ex.cia Presidente da Republica hamutuk 661 projectos (Timor Post, 9 de
Novembro de 2009) contraria ho lista nebe ami simu hamutuk 828
projectos.

Nai Presidente no maluk deputados sira.

- Números osan ho projectos nebe ami hakerek iha leten halo ema hotu
confusão e la hatene ida nebe mak los!?... Ho declarações hirak ne’e
hatudo momos katak Governo ida ne’e la iha capacidade halo plano,
laiha responsabilidade. Hahalok hanesan ne’e fo dalan duni osan sei
lakon barak.

- Nain ulun sira balu halo comentário dehan “Pakote Referendum la usa
maun bot”, maibe afinal projectos fahe malu deit. Oin nusa mak ita
bele conhece malu maun bot se projectos hirak ne’e fahe malu
deit???...

- Ita nia empresários mos halo sira nia declarações mesak diak deit
hanesan: Empresário nacional duni deadline pakote referendum – garante
qualidade 100% (Timor Post, 6 de Novembro de 2009). Maibe afinal la
hatudo, to’o oin loron, projectos barak mak abandonado, balu nem halo
maibe simu tiha osan, barak liu mak duni deadline nebe hetan resultado
ho qualidade ladiak, piur liu tan duni deadline halo projectos iha
tempo udan, tamba pacote referendum halo iha tempo udan, ne’e mak at
liu tan.

- Iha 20 de Novembro de 2009, (Timor Post) membro governo balu hatete:
Implementação pacote referendum liu ona 50%. Maibe realidade la
hatudo, ita to’o ona iha fulan Março 2010, projectos balu sei halo
hela. Ami mos rona katak iha projectos balu precisa tan osan adicional
ho razões oin oin. Ida ne’e dala tan ami hakarak hatete, tamba
Incapacidade no laiha plano nebe diak.

- Membro governo balu mos reconhece no fo sala ba pacote estrada
(Timor post 23 de Novembro de 2009). E laos membro governo balu deit
mak reconhece salah hirak ne’e, distintos deputados barak mos lamenta
ba projectos hussi pakote referendum, só é que buat hotu hotu liu tiha
ona tamba iha apoio bahinra hahu koalia kona ba pakote referendum.
Diak liu koalia lolos deit, ita lalika hipócrita.

- Ikus liu ami hussu atu lalika fo sala ba empresários sira tamba
salah boot liu, maka sira nebe iha hanoin hakarak cria pacote
referendum ho osan nebe la executa hotu iha ano fiscal 2009. Governo
tenke reconhece sala ida ne’e, tamba los duni, analise nebe halo osan
nebe aloka ba iha pakote referendum ne’e barak mak lakon tamba razões
nebe ami hatete iha leten.

- Parlamento precisa relatório final urgente:

• Projectos concluídos ho qualidade.
• Projectos concluídos nebe laiha qualidade.
• Projectos nebe abandona hela.
• Projectos nebe la halo maibe osan simu tiha hotu.
• Projectos hira mak sei halo to’o oin lororn.
• Projectos hira mak precisa orçamento addicional.

Ho nune’e Fretilin hussu no exige ba Parlamento ida ne’e atu
urgentemente tenke hari Inquerito Parlamentar ida atu bele hare
assunto nebe refere.
Ba ita boot sira nia atensaun hau hato’o Obrigado barak.


Inacio Freitas Moreira
Deputado Fretilin

sexta-feira, 19 de março de 2010

FAFC de novo em reunião


Acta da reunião

Ao dia seis do mês de Março do ano dois mil e dez, pelas dezassete horas, realizou-se, no Centro Comercial de Avenida piso 4, uma reunião do FAFC com a seguinte ordem de trabalhos:

1. Apresentação e formulação das actividades do FAFC para o ano 2010;
2. Partilha de informações sobre FAFC e/ou Timor;

Da reunião deliberou-se o seguinte:

Ponto 1. O Fórum Académicos Fretilin de Coimbra estabeleceu, como objectivos para o ano 2010, os seguintes: melhorar do Public Speech (falar em Público) e socialização do conhecimento académico dos seus membros ou simpatizantes/militantes. Como modo de realização seminários recomendados para seus membros e os temas atribuídos pela Direcção ou escolhidos preferencialmente pelo orador, temas pode ser de carácter político, social, educativo etc. Os assuntos dos seminários permitidos pelos oradores são publicados no Blogspot.

Ponto 2. A reunião do FAFC poderá realizar na outra Cidade mas depende da disponibilidade dos seus membros.
Para mais informações contacte Direcção do FAFC.

sábado, 13 de março de 2010

Aprende Boa Governasaun husi kedan Partido laran

Fonte: Vice Presidente da FRETILIN (Arsénio Bano)
Kuadrus FRETILIN Rejiaun I husi Distritus 4 halibur iha Manatuto (Manatuto, Baucau, Viqueque, Lospalos) hamutuk 80 kuadrus hetan treinamento kona ba Jestaun Bazika ba Finansas nian husi Auditor nain rua husi CNE (Camisaun Nasional Eleisaun).
Diskuti mos iha treinamentu loron ida neé planu assaun Partidu nian ba tinan 2010. Treinamentu neé loke husi Presidente FRETILIN Lu Ólo. Treinamentu hanesan halo mos iha Dili ba Rejiaun II nebe husi Distritu Dili, Manufahi, Aileu no Ainaro, nebe koordena husi Kamarada Srkretariu Jeral Adjuntu José Manuel Nakfilak.


sábado, 6 de março de 2010

Formasaun ba Kuadrus FRETILIN iha Rejiaun III

Presidente FRETILIN, Lu Ólo loke formasaun ba Kuadrus FRETILIN nian halo loron rua iha Liquica kona ba jestaun basika ba orsamentu nian, nebe promove prinsipio transparensia no responsabilidade iha Partidu laran.
Partisipantes sira mai husi estrutura rejiaun III (Ermera, Liquica, Maliana no Suai) nian, kordena husi kamarada José Reis, Adjuntu Sekretátriu Jeral FRETILIN nian.
Fonte: Arsenio Bano (Vice Presidente FRETILIN)