Frente Revolucionária de Timor Leste Independente

DIRECÇÃO FAFC

Coordenador – Geral

Eng. Samuel Freitas

Vice CoordenadorGeral

Alexnadre Pinto

Contactos:

Samuel Freitas (00351-913892252)

e-mail : faf-coimbra@hotmail.com

Residência Universitária de Santiago, bl. 4, 3810-193, Aveiro, Portugal.


terça-feira, 3 de março de 2009

DEKLARASAUN POLÍTICA HUSI
BANCADA PARLAMENTAR FRETILIN
“Orsamento Kík liu ba Distrito Ermera”

Governo de Faktu AMP Aloka Deit 1% ba Distrito ERMERA

Senhor Presidente Parlamento Nacional,
Senhores Distintos Deputados

Bankada Parlamentar Fretilin, hakarak bolu atensaun Senhores Deputados tomak iha Parlamento Nacional kona ba Orçamento Jeral Estado 2009 nian nebe Parlamentares sira aprova 680.873 milhões dollares norte-amerikanos iha fulan Janeiro nia laran.

Total OJE 2009 iha leten fahe ba kategorias hanesan;
1. $93, 123 milhões ba salários no vencimentos
2. $247, 998 milhões ba bens e serviços
3. Kapital Menor $38, 053 milhões
4. Kapital Desenvolvimento $205, 334 milhões ba kapital desenvolvimento
5. $96, 365 milhões ba transferensias publikas

Husi total $680, 873 milhões OJE ba Timor-leste tomak, Governo de Faktu AMP aloka deit 10, 186 milhões de dollares norte-amerikanos ba Distrito Ermera nebe reprejenta, 1% deit husi total OJE 2009.

Distrito Ermera nebe iha numero populasaun as teb-tebes ho total hamutuk 107, 557 pessoas, iha sub-distrito 5 ho sucos 52, luan 746 km², lolos sai Distrito ida importante tebes nebe iha Timor-leste sai mos hanesan distrito segundo ho nia populasaun barak liu hafoin Díli. Ermera nebe mos produz no halo exportasaun kafe ba rai liur, Governo de Faktu AMP hatudu deit nia importansia 1% husi total Orsamento Jeral Estado 2009.

Gap boót hatudo iha alokasau Orsamento Jeral Estado nian ba 2009 hanesan laos hatudu deit inkompentensia Governo de Faktu AMP nian, maibe hatudo mos ignoransia atu halo programa no halo desenvolvimento lolos hodi distribui osan husi Fundo minarai nian didiak atu hasai kiak nebe mak barak hela iha distritos iha Timor-leste tomak inklui distrito Ermera.
Tuir dokumento Orsamento Jeral Estado 2009 nebe Governo de Faktu AMP aprezenta iha Parlamento Nacional total alokasaun ba Distrito Ermera hamutuk $10, 186 milhões, maske osan neé administra iha Governo Sentral Díli, alokasaun osan neé se fahe ba:
1. Pensaun antigos kombatentes hamutuk, $3, 670 milhões (36%)
2. Pagamento ba ferik-katuas no vulneráveis sira, $1, 676 milhões (16%)
3. Pagamento ba salarios no vencimento ba funcionários no PNTL iha Distrito Ermera hamutuk $2, 191 milhões (22 %)
4. Kapital desenvolvimento, $1, 783 milhões (18 %)
5. Concessões escolares e alimentasaun $405 mil (4 %)
6. Transferensias para Sucos, $240 mil (2 %)
7. Concessões Energias Alternativa, $191 mil (2%)
8. Desporto para jovens total hamutuk, $30 mil (0%) deit.

Senhor Presidente do Parlamento Nacional,
Senhores deputados

Faktus alokasuan Orsamento Jeral Estado 2009 ba Distrito Ermera hatudo tristeza no moe bot ba ita hotu nebe reprezenta povo tomak inklui povo Ermera iha uma fukun ida neé.

Parlamentares no Governo de faktu la sente moe atu deskuti hodi prense posisaun estrutura governo de faktu nian nebe besik ona atu laho tomada de pose, sira mos la sente moe atu aloka no aprova osan ba viagens estrangeiros ba todo governo hamutuk $5, 175 milhões ba tinan 2009, no la sente moe atu aprova no aumenta salários vencimento ba politik nain sira tur iha Parlamento Nacional, no governo nebe benefisia karik ba ema 100 ida deit, maibe Parlamentares no Governantes AMP nian aloka osan 1% deit ba Distrito Ermera, hodi investe atu halo desenvolvimento iha infraestrutura rural distrito nian, liu-liu atu hadia estrada, pontes no kontrolo inundasaun, hodi benefisia povo kafe nain Ermera.

Bankada Fretilin preukupa ho desequilíbrio bot nebe mak Governo de Faktu AMP hatudo liu husi alokasaun osan minarai nian ba distrito Ermera.

Iha investimento kapital desenvolvimento Ermera hetan deit $1, 783 milhões, reprezenta 1 % deit husi total $205, 334 milhões total kapital desenvolvimento hatudo iha Orsamento Jeral Estado 2009 nian.

Total ossan kapital desenvolvimento ba distrito Ermera neé, sei la benefisia sucos 52, maske ferik katuas, funcionários estado no veteranos sira simu ossan husi fahe no selu husi OJE 2009, Bankada Fretilin preukupa ho investimento kapital desenvolvimento nebe kiík tebes. Ossan ida nebe kiík iha kapital desenvolvimento sei la konsegue halo equilíbrio ho osan nebe fahe no selu funcionários sira tan serviço barak ba jovens sira presija hetan, famílias uma kain nebe la simu osan iha Ermera, nebe mak desemprego no aguenta hela folin sasan nebe fulan-fulan sae as ba bebeik. Sira nebe susar sei susar nafatin.

Bankada Fretilin triste bot atu hare diferensa entre salários no vencimentos ba Membros Deputados 65 ho nia total hamutuk $2, 198 milhões ba tinan 2009, ho alokasaun ossan ba Marenda Escolares ba estudantes sira iha Ermera, $405 mil hodi fo aihan ba 22, 800 estudantes. Ossan aloka ba reabilitasaun estradas mos kiík liu ho total $400 mil deit ba tinan 2009 kompara ho ossan nebe mak aloka atu selu mina ba governantes sira nia kareta. Estrada barak nebe laho ligasaun entre distrito-sub-distritos 5 no sucos 52 at ba bebeik. Kondisaun estradas at se difikulta movimento ekonomia iha Distrito Ermera laran rasik, no se provoka folin sasan aumenta iha sucos balun iha Distrito Ermera.

Povo Ermera rona husi rádio no media komunikasaun seluk kona ba subsidio no salários sira nebe mak ukun nain sira no Parlamentares sira koalia iha uma fukun ida neé. Dala barak sira rona ho hein katak ossan minarai nebe tinan ida neé governo de faktu halo levantamento liu husi rendimento sustentabel 3% Fundo Minarai, hamutuk $589, 828 milhões no $91, 3 milhões mai husi receitas domestikas, atu finansia OJE 2009, nia restu se tun barak ba povo Ermera. Kondisaun povo iha Ermera hatudo katak desenvolvimento atu hamenus kiak iha tinan 2009 se la hahu husi sira nia uma laran, aldeia ka sira suco laran. Maibe kiak se menos uluk husi polik nain sira nebe deskuti no aprova Orsamento Jeral Estado 2009 iha Díli.

Sira mos rona no kumpriende katak ossan se ituan mak mai husi Fundo Minarai no nasaun foin mak hetan ukun rasik an. Saída mak sira hakarak hare, osan nebe fahe no selu funcionários ka politik nain sira iha Díli labele bot liu ossan nebe mak se gasta atu halo sira nia Estrada, be´mos escolas, merenda eskolares no sira rasik bele sosa sasan folin iha merkado Ermera nian nebe todan ba bebeik.

Bankada Fretilin sei labaruk atu repete saída mak hatete tiha ona iha diskusaun Orsamento Jeral Estado 2009 iha fulan jeneiro nia laran, katak los duni katak OJE 2009 despesista no benefisia deit grupo kiík ida Díli distritos sira inklui Ermera oan sira se hetan deit 1% husi total OJE 2009.

Osan barak mak se gasta arbiru deit no se sulin se ba rai liur duku ba povo Ermera. Iha Díli Primeiro-Ministro de Faktu fahe deit ossan ba jovens lubun oan ida iha fulan Dezembro nia laran iha Palácio de Governo maibe ossan neé seidauk dólar no sulin toó jovens sira iha Ermera. Jovens sira hein nafatin bainhira mak sira hetan serviço hodi manan osan no sosa buat ruma hanesan membros governos no deputados sira.

Bankada Fretilin fiar katak jovens sira iha Ermera lakoi riku sira mak tohik mesak ossan minarai nian ba sira nia an ho amigos sira, maibe serviço manan ho kosar ben rasik mak se fo dignidade no respeito ba maubere no buiberes nebe mak mate hodi rai neé ohin loron hetan ukun rasik na.

Obrigado waín
Ekipa Fretilin Media