Frente Revolucionária de Timor Leste Independente

DIRECÇÃO FAFC

Coordenador – Geral

Eng. Samuel Freitas

Vice CoordenadorGeral

Alexnadre Pinto

Contactos:

Samuel Freitas (00351-913892252)

e-mail : faf-coimbra@hotmail.com

Residência Universitária de Santiago, bl. 4, 3810-193, Aveiro, Portugal.


segunda-feira, 19 de outubro de 2009

FRETILIN: Declarasaun Politica

"Povo acesso Electricidade ou husik hela Veneno ba Geração no Futuro Timor Leste?!"

Dli, 19 de Outubro de 2009
Husi; Deputado Inácio Freitas Moreira

Construção Central Eléctrica ho consumo Óleo Pesado

Deputado sira hanesan membro Parlamento nacional no representante Povo nia, iha dever hodi haburas, no hamentin uma fukun ne’e nia knaar, hodi tatoli Povu nia preocupação ba Governo, no sai Povu nia lian, Povu nia isin, no materializa povo nia mehi hodi haburas no hametin ita nia independência.

Hau nudar Deputado hussi bancada FRETILIN iha knaar no iha competência tomak atu tatoli Povu nia lian no hussu ba Governo, tuir art. 9°, alinea h, no artigos 137° e 138° Rejimento uma fukun nia rasik.

Hau halo requerimento ida ne’e hau hakarak hussu ba Governo atu bele hatan resposta ho escrito tuir Konstituição da República artigo 101°no. 2 e artigo 107°. Atu nune’e ita hotu bele hakruk ka halo tuir lei nebe iha.

Declaração Politica

Declaracao Politica ohin nia, uluk nanain hau hakarak hato’o parabéns ba sua Ex. Cia Shr. Kai Rala Xanana Gusmão, no obrigado barak ba sira hotu nebe iha Sentido de Estado e Responsabilidade bele cancela Construção Central Eléctrica ho Consumo Óleo Pesado. Los duni declarações ho razoes nebe Fretilin no Sociedade civil halo durante besik tinan rua ne’e los e iha fatin no hotu hotu precisa duni banati tuir.

► Ohin hau hakarak koalia dalan ida tan kona ba Eletricidade iha Timor laran tomak em particular koalia kona ba Central Elektrica ho consumo Óleo Pesada nebe Governo ida ne’e hakarak hari tamba deit iha enteresse no laiha hanoin futuro no Gerasaun Rai ida nia e la iha plano ida nebe diak tamba laiha duni capacidade halo Plano desenvolvimento Sustentável.

Nain Presidete no maluk Deputados sira hotu, iha Declarasaun ne’e hau hakarak konta tuir fali processo tomak nebe Governo de facto ida ne’e halo liu liu Ministério kompetente kona ba Plano Electrificação nebe aloka osan 4 milhões iha período Transitório 2007, tuir mai aloka tan osan 9 milhões iha Orçamento Rectificativo 2008 e ikus liu mak aloka tan osan 87 milhões iha Orçamento Geral do Estado 2009 nia, atu halo Construção Central Eléctrica ho Geradores nebe Consumo óleo pesado.

Maluk Deputados sira tomak, koalia hela ba koalia deit, koalia barak mesak bosok ten deit no janji tinggal janji, buat ida la acontece.

Incapacidade mak halo sasan hirak ne’e sai hanesan ne’e to’o ohin loron.Tamba hahu kaer ukun aloka osan 4 milhões atu sosa geradores hodi garante Elitricidade lakan 24 horas. Maibe geradores nebe sosa iha tempo neba horas ne’e dadauk ninia fungsionamento lao la normal tamba geradores sanulu rersin nebe sosa iha tempo neba mesak geradores nebe recondição nia ka hadia fila fali.

Geradores hirak ne’e sosa mos problema boot, tamba individuo balu tau kanuru toar ka campur tangan, Shr. Pedro no Shr. Januário loron loron koalia baratu deit hahu asumi sira nia knaar.

Iha orçamento rectificativo 2008 nia, mai iha Parlamento aloka osan 9 milhões atu hahu halo construção central eléctrica ho consumo óleo pesado. Iha duni momento neba Ami rasik exegi atu esplica e apresenta estudos de Viabilidade ka estudos técnicos ruma, maibe sira hatete dehan seidauk halo e lahatene halo duni.

Liu tiha 6 meses lahalo buat ida ho osan nebe alokado ne’e. Iha orçamento geral 2009 nia mai aloka tan 87 milhões atu halo construção central eléctrica óleo pesado, Fretilin exige no hussu atu halo lai plano didiak liu liu Estudos de viabilidade hotu nebe precisa atu bele halo construção central eléctrica ne’e ho diak. Maibe tamba deit arogancia lakohi rona.

Nai Presidente no maluk deputados sira mak ami respeita,

Tempo to’o ona ba AMP, liu liu ba ministério Infrasturura, ami hanoin hahalok hirak ne’e labele tolera tan, tamba:

- Lahalo estudos ba electrificação completo.

- Lahalo plano Estratégico de Electrificacao nebe diak.

- Sosa geradores nebe laiha kualidade.

- Lahalo cooperação no coordenação nebe diak ho Companhia manitoba.

- Processo aprovisionamento la transparente.

- Falsifica documento “Advance Payment Garantee”

- Construção Central Eléctrica ho consumo óleo pesado parado/cancelado.

Ami hanoin hahalok hira iha leten grave no crime tamba osan barak mak aloka sosa Geradores hanesan ami temi iha leten no mos osan nebe aloka ba iha EDTL, hahu OG do Estado:
- 2008 $ 7 031 000.
- 2009 $ 5 509 000.
- la inclui osan nebe aloka atu sosa geradores.

Maluk deputados sira tomak, Ministério Infrastrutura mak horas ne’e dadauk halo Governo AMP ulun moras no halo Sua Ex. Cia Kai Rala Xanana Gusmão ulun moras liu tan, tamba Shr. Pedro, Shr. Januário, Shr. Domingos e Shr. José Carascalaoa nia Incapacidade, arogancia no hahalok ladiak.

Ami hodi bi’it temi sira hirak ne’e nia naran tamba hahalok barak acontece la tuir espírito desenvolvimento Nação Timor Leste nebe hakarak hanesan:

- Lahalo e lakohi halo Plano Desenvolvimento nebe diak.

- Tinan rua ho balu ona mak seidauk iha mudança significativo ba iha área Infrastrutura.

- Tinan 2009 hanesan tinan Infrastrutura maibe buat ida la acontece, tamba estradas sira ne’e mos halo kuak taka kuak deit, piur liu osan nebe aloka atu halo construção central eléctrica no osan seluk balu hussi ministério refere sai fali hanesan pacote referendum.

Maluk sira hotu mak hau respeita, hahalok balu nebe acontece iha Sec, EDTL grave, tamba osan nebe aloka ba Secretariado EDTL ba tina rua (2008 e 2009) hamutuk $ 12 540 000, osan hira ne’e balu atu halo manutencao ba geradores nebe iha, OG 2008 osan nebe aloka halo Manutenção Geradores $ 3 000 000, OG 2009 aloka tan osan manutençãonia $ 2 885 000. Total osan ba manutenção deit hamutuk $ 5 885 000 ba tinan rua.

Preocupação ita hotu nia mak, lao ona ba tinan rua ho balu maibe Eletricidade laiha liu mudança, informações barak mos ami rona e hare hatete katak Shr Januário laiha duni capacidade halo gestão iha EDTLtamba:

- Normalização ba ligações ilegais to’o oin loron seidauk halo hotu. Osan barak mak aloka atu halo normalização maibe osan deehan hotu tiha ona.

- Lahalo coordenação entre Técnicos EDTL ho Técnicos Operacional Eletricidade nia bahinra hakarak halo ligações Eletricidade foun.

- Laiha coordenação diak ho companhia Manitoba.

- Bahinra hakarak halo Manutencao ba Geradores hirak ne’e lakohi consulta ho Companhia manitoba nebe hetan kontrato ho estado RDTL atu halo Gestão ba EDTL.

- Semana hirak liu ba Shr. Januário halo kontrato mesak ho companhia ida hussi Indonésia PT Pradaman Putra Utama halo manutenção ba Gerador Nigata sem consulta ho Companhia Manitoba.

- Hahalok ne’e grave tamba bahinra Companhia ne’e halo total Over Haul Gerador Nigata, sira monta sala tiha Turbo gerador Nigata. Hahalok hanesan labele acontece tamba Companhia hussi nação nebe deit bahinra hakarak halo Over Haul ba Gerador hanesan Nigata tenke iha licença hussi fabrica gerador Nigata. Ita labele naran naran hatudo deit tamba Questão Estandardização no mos dereito de fabrica.

- Piur liu tan horas ne’e dadauk shr. Januário fo aluga hela gerador Privado ida iha Distrito Same. Será que Estado ida tenke aluga hela deit geradores privados ba ita nia povo nebe precisa electricidade? Ami hanoin hahalok ne’e la diak precisa duni investiga tamba los duni sira laiha plano.

Durante ne’e hetan cortes barak liu tamba Geradores Nigata ne’e halo at fali bahinra halo over haul, e geradores nebe sosa iha tinan kotuk sira ne’e fungsionamento mos lao la normal.

Tamba ne’e ami hussu ba AMP atu Shr. Pedro no Shr. Januário atu bele buka dalan ona tamba hahalok hirak iha leten grave e hahalok hanesan ne’e merece hetan Investigação.

Hussu para sira demite an ne’e laos fretilin deit mak hussu maibe povo barak mos koalia beibeik iha Rádio, Televisão e Journais sira.

Tamba ne’e hau hussu no exige ba Parlamento ida ne’e atu urgentemente tenke hari Inquerito Parlamentar ida atu bele hare assunto nebe refere.

Libertasaun Povu nebe absoluta no kompletu katak ita sei la husik hela veneno no tusan ba futuru jerasaun sira.

Ba ita boot sira nia atensaun hau hato’o Obrigado barak.